Çështje e Panjohur në Bërthamën e Tokës
Një analizë e rrjedhës së lavës 62 milionë-vjeçare në ishullin Baffin në Arkipelagun Arktik, zbuloi nivele të larta të helium-3 (³He), një izotop i rrallë që lidhet me brendësinë e planetit tonë.
Hulumtimi sugjeron se bërthama e Tokës mund të po lëshojë helium të rrallë, duke rrëzuar bindjen se nuk është e mbyllur, siç mendohet, topi gjigant i hekurit i shkrirë në qendër të planetit tonë.
“Më duket emocionuese sepse sugjeron që blloku i thellë i Tokës është më aktiv se sa kemi kuptuar ne,” tha Forrest Horton, një gjeokimist në Institutin Oqeanografik Woods Hole dhe autori kryesor i analizës, për Vice’s Motherboard.
Kur ³He gjendet i fiksuar në shkëmb, shkencëtarët presupozojnë se vjen nga materiali që u godit nga dielli në fillim të historisë së planetit tonë.
Kjo pasi Toka nuk lëshon shumë ³He dhe çdo ³He që ikën nga Toka shkon drejt hapësirës. Në fakt, ³He që vjen nga dielli sot shpërndahet në hapësirë falë fushës magnetike të planetit tonë.
Nga kjo shihet se nivelet e larta të ³He të gjetura në shkëmbinj sot, do të kishin ardhur nga koha e formimit të planetit tonë.
Të vësh në dukje ³He në shkëmbinj nuk është aq e rrallë, niveli i tij krahasohet me një izotop tjetër të heliumit që gjendet në shkëmb, ⁴He. Shkencëtarët kanë zbuluar shumicën e shkëmbinjve ³He të pasur me He deri në mantelin e Tokës.
Manteli i Tokës nuk është statik. Ai vazhdimisht lëshon lavë në sipërfaqe dhe përshkon fragmente të kores së Tokës. Me tërmete të tilla, një pjesë e izotopit të ruajtur fillimisht brenda planetit, ka ikur me kalimin e kohës.
“Çfarë ishte e befasishme ishte se matëm raportet ³He/⁴He që shkonin drejt vlerave shumë më të larta se sa mendoheshin më parë,” tha Horton. Supozimi tjetër logjik është edhe më sfidues: shkëmbi vjen nga më thellë brenda, që do të thotë thelbi. Kjo, në vetvete, mund të ndryshojë atë që dimë për planetin tonë.
“Gjithashtu, thelbi dhe shtresat e jashtme të planetit tonë (manteli dhe korja) mendoheshin se ishin të izoluara kimikisht (d.m.th., materiali nuk ndërrohet para dhe pas),” tha Horton për Vice në një email.
Zbulimi, tha Horton për Vice, “i jep besim idesë se materiali, ose të paktën heliumi, po rrjedh nga thelbi”.
“Duke supozuar se heliumi po rrjedh nga bërthama, pyetje e rëndësishme është a ka edhe elemente të tjera që dalin nga bërthama? Dhe kur këto elementë lëvizin në shtresën e shkëmbinjve të planetit?” tha ai.
Studimi u publikua në revistën Nature më 30 gusht.
Hello.al
